Aktualności

Ciekawostki z pasieki Pruszkowskich. Izolacja matek w celu walki z dręczem.

Ciekawostki z pasieki Pruszkowskich. Izolacja matek w celu walki z dręczem.

Pszczelarze oczekują z niepokojem, jak co roku, tej prawdziwej wiosny. To czas, kiedy budzi się życie w pasiekach. Czasem jednak nie we wszystkich ulach. Bywają niepowodzenia, których przyczyną mogą być zaniedbania lub niepowodzenia walki z dręczem pszczelim - niepokonanym od dziesiątek lat pasożytem.

Jak sobie z tym trudnym przeciwnikiem radzą Jerzy i Wojciech Pruszkowcy ? Proszę przeczytać ...

Początek sezonu pszczelarskiego zaczyna się z końcem lata, a dla wielu pszczelarzy z końcem ostatniego, letniego pożytku, którym w naszych stronach jest zazwyczaj lipa. Warto wciąż to przypominać, gdyż powiedzenie „jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz” jest w tym przypadku bardzo trafne. Przeoczenia lub zaniedbania z tego czasu negatywnie odbijają się na sile i kondycji rodzin pszczelich. Szczególnie, gdy nie podejmiemy skutecznej walki z dręczem pszczelim, czyli niszczącym pasieki pasożytem Varroa destructor.

Walkę z dręczem powinniśmy prowadzić w ramach całorocznego, zintegrowanego programu zarządzania. To na ogół wiemy. Pozwoli to mieć silne rodziny pszczele, nie porażone roztoczem, w dobrej kondycji, liczne i dobrze wykarmione. Ogranicza nas jednak wiele czynników – przebieg pogody, pożytków, asortyment i pracochłonność dostępnych metod, właściwości leków czy nawet biologia pasożyta, którego rozwój przebiega głównie pod zasklepem. Nie zawsze nasze działania przynoszą więc pożądany efekt. W pasiece państwa Pruszkowskich w celu maksymalnej skuteczności leczenia postawiono na wykorzystanie metody izolacji matek pszczelich w klateczkach własnego pomysłu, by móc w okresie bezczerwiowym zastosować którykolwiek lek z dostępnej dla danego czasu palety. Z gwarancją pełnej skuteczności.

Dlaczego izolacja matek w malutkich i tanich klateczkach ? Przypadek sprawił, że została przegapiona rodzina z zaizolowaną w klateczce unasienioną matką. Gdy pomyłka została odkryta okazało się, że nic matce nie było, a rodzina kolejnego roku świetnie się rozwijała. To był impuls do podjęcia eksperymentów w większej liczbie rodzin. Udoskonalanie metody  trwało kilka lat, aż udało się dopracować szczegóły. Tak zaczęła się metoda izolowania matek na zimę w całej pasiece jako element niezwykle skutecznej walki z dręczem. Jak opowiadają właściciele pasieki „poszukiwaliśmy metody stworzenia okresu bezczerwiowego w ulu, powodującego, że cała Varroa będzie znajdowała się na pszczole dorosłej.  Umożliwia to zastosowanie zabiegów leczniczych wszelkimi dostępnymi metodami, które nie niszczyły pasożyta pod zasklepem”.

Klateczki, które są istotą pomysłu, to wykonane z cienkich deszczułeczek o grubość np. 3-6 mm konstrukcje obustronnie zamknięte odpowiednio przyciętymi formatkami z kraty odgrodowej mocowanymi za pomocą pinezek. Przybliżone wymiary klateczek 62x46x25 mm. To chyba najtańsze, w pełni funkcjonalne klateczki, których wykonanie jest możliwe przez wręcz każdego pszczelarza. Do tego zweryfikowane w wieloletniej już praktyce pasiecznej.

Klateczki umieszczane są w zaznaczonej (np. mazakiem) ramce, aby przy potrzebie wypuszczenia matki nie szukać jej w ulu.

Klateczki w pasiece stosowane są nie tylko w celu ograniczenia czerwienia matek w celu skutecznej walki z warrozą. Są też narzędziem zwiększania ilości pozyskiwanego miodu poprzez zamknięcie matek na okres wziątku. Ograniczamy w ten sposób ilość wychowu młodych larw, a co za tym idzie otrzymujemy większą ilość pszczół lotnych zbierających nektar.

Jak przekazuje Wojciech Pruszkowski, tegoroczny laureat jednej z kategorii konkursu PSZCZELARZ ROKU, w pasiece stosowane są dwa warianty izolowania matek.

„Jeśli ostatnim zbiorem jest miód lipowy, zamykamy matki w okresie kwitnienia lip i wypuszczamy zaraz po miodobraniu przy jednoczesnym zwalczaniu dręcza i podkarmianiu. Matki bardzo szybko podejmują czerwienie, a wygryziona pszczoła stanowi zdrowy trzon rodziny pszczelej oczekującej zimowli. W tym okresie częsta jest reinwazja pasożyta, więc znów możemy zamknąć matki do klateczek i po 21 dniach powtarzamy zabiegi zwalczające Varroa. Matki w tym wariancie wypuszczamy jesienią.

Drugi wariant jest uproszczony. Wymaga tylko jednorazowego zamknięcia matek. Po ostatnim miodobraniu walczymy z pasożytem dostępnymi metodami (np. wykorzystując paski) i pozwalamy matce czerwić, gdyż młoda pszczoła będzie pszczołą zimową. Jednocześnie karmimy rodziny na zimę.  Dopiero jak mamy pod dostatkiem młodej pszczoły, zamykamy matki w klateczkach. Wygryza się pszczoła, a z nią dręcz, który pozostaje wyłącznie na osobnikach dorosłych. Jest wtedy łatwy do zwalczenia.  Mając z sukcesem pokonanego wroga, możemy albo wypuścić matki śledząc prognozy pogody w ostatnich ciepłych dniach, albo czekamy do wiosny i wówczas je uwalniamy.

Jedna i druga metoda była stosowana w pasiece państwa Pruszkowskich. Wypuszczenie matki jesienią powinno nastąpić jak najpóźniej, by nie podjęła czerwienia. Natomiast pozostawienie matki na zimę musi wiązać się z koniecznością właściwego zmniejszenia gniazda, gdyż pszczoły tworzące kłąb mogą opuścić matkę. W zamian można mniejszą ilością zakarmić rodzinę na zimę, bo brak czerwiu to jednocześnie mniej zjedzonego pokarmu. Miejsce usytuowania klateczki trzeba starannie wyznaczyć na przewidywanej ścieżce kłębu tak, by klateczka zawsze znajdowała się wewnątrz skupiska pszczół.

Jak mówi Wojciech Pruszkowski, w każdej metodzie i każdym postępowaniu są plusy i minusy.  Izolowanie matek przy wykorzystaniu opisanych wyżej prostych i tanich klateczek, jak przekonuje, ma więcej plusów, niż minusów. Nawet strata matki w okresie zimy nie powoduje straty rodziny. Wiosną można rodziny połączyć. Z kolei dobrze wyleczone pszczoły, dobrze nakarmione i zdrowe, do tego plenne młode matki odwdzięczą się w trakcie sezonu. Czego Państwu i sobie życzą pszczelarscy praktycy – senior Jerzy i junior Wojciech Pruszkowscy.

A my dziękujemy za podzielenie się pomysłem wartym przemyślenia i przygotowania choćby w najbliższym sezonie.

opracował: Sławomir Podgajny, 02.01.2022